کشت هیدروپونیک

کشت هیدروپونیک یا کشت بدون خاک ( آبکشت )، نوعی از کشت محصولات از که در این نوع کشت هیچ گونه خاکی مورد استفاده قرا ر نمی گیرد. در این نوع گشت به جای خاک از مواد مغذی برای رشد گیاه استفاده می شود که امروزه محبوبیت زیادی در بین کشاورزان پیدا کرده است. کشت هیدورپونیک باعث می شود که گیاه با صرف هزینه و زمان کمتری به محصول برسد و در نتیجه محصول بدست آمده از کیفیت و حجم بیشتری برخوردار است.

آبکشت یا Hydroponics يكي از روش‌هاي نوین و خاص در كشاورزي امروزی بوده و برگرفته از دو كلمه Ponics و Hydro مي‌باشد. Hydroponics به معني كاشت گياه در آب و املاح معدني به جای استفاده از خاك در کشت است.

سرعت رشد محصولات در این روش نسبت به کشت گیاه در خاک بالاتر بوده و مدت زمان باردهی محصول کمتر می شود. این موضوع باعث می شود که دفعات کشت بیشتری توسط کشاورز صورت گیرد و در نتیجه بازدهی بیشتری صورت گیرد. یکی از بهترین مزیت های این روش، امکان کاشت در هر فصلی از سال است. طبق تحقیقات صورت گرفته اکثر گیاهان امکان کشت به روش هیدروپونیک را دارند و می توان بازدهی کشت آنها را با این روش افزایش داد. برخی از گیاهانی که در حال حاضر با این روش در گلخانه کشت می شوند شامل: توت فرنگی، خیار، گوجه فرنگی، فلفل، کاهو می باشند.

 

 

0 تا 100 کشت هیدروپونیک یا آبکشت

در این روش بستر کشت که شامل پرلیت، کوکو پیت و غیره می شود را در کیسه های کشت یا گروبگ پر می کنند و به صورت منظم در قفسه ها قرار می دهند. گیاهان در گلخانه به صورت کنترل شده با آب و مواد غذایی رشد می کنند. برای رشد بهتر گیاه شرایط دیگری از جمله دما و نور نیز لازم است. با کنترل گیاه در طول روز و فراهم کردن شرایط محیطی کافی محصول رشد کرده و به باردهی می رسد. دي اكسيد کربن از موارد مهم دیگری است که در رشد کامل گیاه در روش کشت هیدروپونیک محسوب می گردد که براي عمل فتوسنتز گياه ضروري است.

 

 

تاریخچه کشت هیدروپونیک

در سال 1699 جان وودوارد آزمایش های کشت آبی خود را با نعناع منتشر کرد. تا سال 1842 فهرستی از 9 عنصر که تصور می‌شد برای رشد گیاه ضروری هستند تهیه شد و اکتشافات گیاه‌شناسان آلمانی جولیوس فون ساکس و ویلهلم ناپ در سال‌های 1859-1875، منجر به توسعه تکنیک کشت بدون خاک شد.  به نقل از فون ساکس در سال 1860 ” من نتایج آزمایشاتی را منتشر کردم که نشان داد گیاهان زمینی قادرند مواد مغذی خود را از محلول های آبکی، بدون کمک خاک جذب کنند. که از این طرق نه تنها می توان گیان را زنده نگه داشت، بلکه برای مدت طولانی نیز رشد می کند. ”

 

منبع انگلیسی:

” In the year 1860, I published the results of experiments which demonstrated that land plants are capable of absorbing their nutritive matters out of watery solutions, without the aid of soil, and that it is possible in this way not only to maintain plants alive and growing for a long time, as had long been known, but also to bring about a vigorous increase of their organic substance, and even the production of seed capable of germination.”

 

ویلیام فردریک گریک از دانشگاه کالیفرنیا اصطلاح هیدروپونیک را در سال 1937 معرفی کرد که توسط W. A. Setchell، فیکولوژیست با تحصیلات گسترده در کلاسیک به او پیشنهاد شد. هیدروپونیک از نئولوژیسم، برگرفته از یونانی  آب و کشت گرفته شده است.

 

 

 

نکات مهم در کشت هیدروپونیک

جهت کشت در روش هیدروپونیک از کیسه های کشت مختلفی استفاده می شود باید توجه داشته باشید از کیسه های استاندارد استفاده کنید. خرید کیسه از هر جا یا هر برندی ممکن است باعث از بین رفتن محصول یا کاهش باردهی محصول گردد.  برای کشت باید از محصولی استفاده شود که توانایی نگهداری آب و همینطور گردش هوای بهتری داشته باشد.

هر گیاهی در طول فرایند رشد نیاز به نور کافی دارد که این نور با توجه به نوع گیاه متفاوت است. چنانچه در محل رشد گیاه نور کافی به گیاه نمی رسد، حتما از نور مصنوعی جهت تامین نور گیاه استفاده کنید. در کشت به صورت سنتی، گیاه مواد مورد نیاز برای رشد خود را از طریق خاک جذب می کند ولی در روش هیدروپونیک برای بستر کشت از کوکوپیت، پرلیت و پیت ماس استفاده می شود. موادی که به عنوان بستر کشت معرفی شد در داخل گروبگ ریخته می شود و در قفسه های گلخانه چیده می شود.

 

 

انواع روش های کشت هیدروپونیک

در ادامه روش ها یا سیستم های این نوع کشت را توضیح خواهیم داد.

1-آبیاری فتیله‌ای یا سیستم ویک (Wick Watering)

این یکی از ساده ترین و به صرفه ترین روش های کشت در هیدورپونیک است. این سیستم به هیچ انرژی یا بخش متحرکی نیاز ندارد و در ضمن این روش به تجهیزات مختلف از جمله موتور، پمپ و یا برنامه ریزی خاصی نیاز ندارد. گیاه در داخل بستر کشت ( پشم یا پرلیت) با استفاده از فتیله ای که بین مواد مغزی در پایین بخش کشت قرار دارد، غذا و آب را گرفته و از طرق ریشه و ساقه جذب می کند.

یکی از معایب روش رشد گیاه با استفاده از فتیله یا Wick Watering  کارایی کمتر آن نسبت به سایر روش های آبکشت است. یکی دیگر از معایب، امکان مسدود شدن فتیله به دلیل رسوب مواد مغذی در هنگام رشد است. در این روش اکسیژن اضافی در دسترس ریشه ها قرار نمی گیرد.

 

 

 

2- کشت در آب عمیق، کشت آب (DWC) Deep Water Culture

سیستم کشت آب یکی دیگر از روش های ساده در کشت هیدروپونیک است و گیاهانی که به خوبی ریشه آنها شکل گرفته در داخل گلدان قرا می گیرند و به وسیله یک صفحه مانند یک قایق روی آب شناور می شوند. البته این مخزن آب دارای مواد مغزی برای رشد گیاه می باشد. این سیستم یکی از روش های ایده آل در آبکشت بوده که برای رشد برخی از گیاهان مانند کاهو بسیار مناسب است. در این سیستم ریشه ها مستقیما در داخل مواد غذایی که به صورت محلول هستند قرار می گیرند. در این روش برای اکسیژن رسانی به به گیاهان از پمپ های آکواریوم استفاده می شود.

 

 

 

3- سیستم‌های فروکشند و برکشند یا سیستم جزو و مد (Ebb & Flood)

این روش شبیه جزرو مد دریا است که ابتدا پمپ بآب حاوری مواد مغذی در مخزن را به بستر کشت می فرستد که در این سیستم رشه گیاه کاملا در آب غرق می شود که در نهایت آب اضافه مجددا به مخزن باز می گردد.

با بالا و پایین شدن حجم مایع در سطح کشت، فرآیند اکسیژن رسانی در کل سیستم مخصوصا در بخش ریشه انجام می شود. با تنظیم دقیق سیستم مخصوصا استفاده کردن از یک دستگاه زمان سنج، می توان ریتم خاصی به مکش و برگشت داد که این امر باعث رشد بهتر گیاه می شود.

 

 

برای خرید گروبگ مراجعه کنید به صفحه : خرید گروبگ

 

4- تکنیک فیلم های تغذیه ای Nutrient Film Technique (NFT)

این نوع روش، سیستمی است که اکثر افراد در مورد کشت هیدروپونیک اطلاع دارند و در NFT ریشه های گیاه به طور مستقیم در معرض عبور محول مغذی قرار می گیرد و تغذیه می کند. موارد مغذی با پمپ از مخزن مواد مایع به بستر کشت که گیاه در آن قرار دارد و به صورت مایل است، منتقل می شود. در تکنیک فیلم های تغذیه ای مداوم‌بودن جریان انتقال مواد مغذی باعث جلوگیری از تجمع مواد آنها در بخش خاصی می‌شود. برای جلوگیری از تبخیر و ممانعت از ورود نور به سیستم، دور تا دور گیاه با ورقه پوشیده می شود.

 

 

 

مزایای کشت هیدروپونیک

در ادامه برخی از مزایای کشت  هیدورپونیک را شرح می دهیم

-عدم نیاز به خاک

-مصرف کمتر آب نسبت به کشت با خاک

-افزایش رشد گیاه و باردهی بیشتر

-مصرف کمتر آب در فرآیند رشد گیاه

-نیاز به نیروی انسانی کمتر

-کاهش هزینه ها

-نیاز به فضای کمتر باتوجه به حجم محصول

-کاهش آفات و تولید محصولات ارگانیک

 

معایب کشت هیدروپونیک

-نیاز به دانش فنی بالاتر نسبت به روش سنتی

-هزینه بالای راه اندازی

-اهمیت بالای زمان در طول رشد

-آفت های ناشی از آب

-اتکای بیش از حد به برق

 

 

سخن پایانی

در این مقاله معرفی کشت هیدروپونیک سعی شد تا اطلاعات کاملی درباره این موضوع به شما عزیزان ارائه شود. این مدل از کشت به عنوان روش جدیدی برای افزایش بازدهی گیاهان و امکان کشت در تمام فصوص از سال معرفی شده است. امروز اکثر گلخانه داران در دنیا از این روش استفاده کنند. یکی از بهترین نمونه ها برای سیستم آبکشت، گوجه فرنگی، خیار، توت فرنگی، فلفل و برخی گیاهان دارویی می باشد. در پایان این مقاله بروزرسانی خواهد شد.